La schlatta Muggli
Ils Mugglis en Tujetsch
Ils embrugls grischuns cuozan da 1618–1639. Ei va oravontut per la controlla sur dils pass grischuns denter las coaliziuns Frontscha-Venezia e Spagna-Austria ed il cumbat denter las religiuns el cantun. En quei temps bandunan ils Mugglis Trimmis ella Val dil Rein e serendan e secasan, forsa era sfurzadamein, sisum la Surselva en Tujetsch. Els, sco ferms catolics, prefereschan ina cuntrada spirontamein catolica. Els cudischs da baselgia dalla pleiv Tujetsch, ch’entscheivan tuts igl onn 1664, figurescha igl emprem naschiu Muggli pér igl onn 1693 ed igl emprem el cudisch da morts gl’onn 1716. Quei muossa ch’ils Mugglis erien buca ton numerus en Tujetsch. Enteifer 52 onns veva ei dau negin mortori cul num Muggli. Denter 1664 e 1906 neschan 125 Mugglis e 40 mieran en Tujetsch. Las dumbraziuns da famiglias en Tujetsch confirmeschan quei fatg:
1768 vivan mo sis Mugglis a Sedrun, existend ord duas famiglias.
1791 dus Mugglis a Sedrun e sis a Surrein.
1835 27 persunas cul num Muggli e quei a Cavorgia, Surrein, Gonda, Sedrun e Rueras.
Sco buca derivonts da Tujetsch fuvan els forsa beinstonts mo ella vals enza possess. A Surrein e Cavorgia deva ei adina famiglias che levan bandunar igl umbrivaun ed ein stadas ledas da saver vender Aschia ein ils Mugglis secasadai agl ur dalla val, a Surrein e Cavorgia. La miseria e paupradad ei era stada lur destin, forsa pli fetg che per ils Tuatschins che fuvan da vegl enneu ella val. Dasperas possedevan els oravontut diligenza ed ina brava purziun malezia e curascha. Els s’engaschan pli e pli fetg ella politica dalla val e dil cumin dalla Cadi. Carteivel sesentevan els sutdumandai e destinai per pli gronds pensums. Quei ha motivau els da bandunar tec a tec la val. Gia 1835 fuvan nov Mugglis sin lavur ord la val. El decuors dils onns emigreschan ils Mugglis, ils ins en Baviera ed ils pli biars els Stadis Uni, aschia che 1972 miera la davosa persuna cul num Muggli en Tujetsch: Maria Culastia Riedi-Muggli 29-10-1886 – 11-10-1972. Als Mugglis ha l’emigraziun purschiu novas pusseivladads. Ils biars d’els, en Baviera sco ell’America, han fatg stupentas carrieras ed han mess enzatgei en moviment.
La famiglia Muggli
In per notizias da famiglia da Leci Antoni Brugger, nudadas il mars 1946. Sefundont empau sin il cudisch „Emigraziun tujetschina ell’America“ da Guglielm Gadola.
Elavurau da Tarcisi Hendry
