La schlatta Muggli
Ils Mugglis en Tujetsch
Ils embrugls grischuns cuozan da 1618–1639. Ei va oravontut per la controlla sur dils pass grischuns denter las coaliziuns Frontscha-Venezia e Spagna-Austria ed igl uorden religius el cantun. En quei temps bandunan ils Mugglis Trimmis ella Val dil Rein e serendan e secasan, forsa era sfurzadamein, sisum la Surselva en Tujetsch. Els, sco ferms catolics, prefereschan ina cuntrada spirontamein catolica. Els cudischs da baselgia dalla pleiv Tujetsch ch’entscheivan tuts igl onn 1664 figurescha igl emprem naschiu Muggli per igl onn 1693 ed igl emprem el cudisch da morts gl’onn 1716. Quei muossa ch’ils Mugglis erien buca ton numerus en Tujetsch. Enteifer 52 onns veva ei dau negin mortori cul num Muggli. Denter 1664 e 1906 neschan 125 Mugglis e 40 mieran en Tujetsch. Las dumbraziuns da famiglias en Tujetsch confirmeschan quei fatg:
1768 vivan mo sis Mugglis a Sedrun, existend ord duas famiglias.
1791 dus Mugglis a Sedrun e sis a Surrein.
1835 27 persunas cul num Muggli e quei a Cavorgia, Surrein, Gonda, Sedrun e Rueras.
Damai buca derivonts da Tujetsch fuvan els carteivlamein era buca ton beinstonts. Carschend las famiglias, ein els secasai agl ur dalla val, a Surrein e Cavorgia. En quels dus uclauns deva ei adina puspei la pusseivladad da survegnir tiara e casa. La miseria e paupradad fuvan era lur destin, forsa pli fetg che per ils Tuatschins che fuvan da vegl enneu ella val. Dasperas possedevan els oravontut diligenza ed ina brava purziun malezia e curascha. Els s’engaschan pli e pli fetg ella politica dalla val e dil cumin dalla Cadi. Carteivel sesentevan els sutdumandai e destinai per pli gronds pensums. Quei ha motivau els da bandunar tec a tec la val. Gia 1835 fuvan nov Mugglis sin lavur ord la val. El decuors dils onns emigreschan ils Mugglis, ils ins en Baviera ed ils pli biars els Stadis Uni, aschia che 1972 miera la davosa persuna cul num Muggli en Tujetsch: Maria Culastia Riedi-Muggli 29-10-1886 – 11-10-1972. Als Mugglis ha l’emigraziun purschiu novas pusseivladads. Ils biars d’els, en Baviera sco ell’America, han fatg stupentas carrieras ed han mess enzatgei en moviment.
La famiglia Muggli
In per notizias da famiglia da Leci Antoni Brugger, nudadas il mars 1946. Sefundont empau sin il cudisch „Emigraziun tujetschina ell’America“ da Guglielm Gadola.
Elavurau da Tarcisi Hendry
